ORIGINAL ARTICLE
Coexistence of Lobelia dortmanna and Cladium mariscus, an ecological and paleobotanical study
| 1 | Department of Anthropocene Research, Faculty of Geographical and Geological Sciences, Adam Mickiewicz
University, Poznań, Poland |
| 2 | Applied Geoinformatics Laboratory, Faculty of Geographical and Geological Sciences, Adam Mickiewicz
University, Poznań, Poland |
| 3 | Geohazards Research Unit, Institute of Geology, Faculty of Geographical and Geological Sciences, Adam
Mickiewicz University, Poznań, Poland |
| 4 | Poznań Radiocarbon Laboratory, Faculty of Geographical and Geological Sciences, Adam Mickiewicz
University, Poznań, Poland; |
Online publication date: 2021-12-31
Publication date: 2021-12-31
Acta Palaeobotanica 2021; 61(2): 195–217
HIGHLIGHTS
- Lobelia dortmanna as a newcommer in Tuchola Forest.
- History of Cladium mariscus in the Holocene.
- Coexistence of these two species despite different ecological demands
KEYWORDS
ABSTRACT
Lobelia dortmanna L. (Lobeliaceae family) is an indicator species that is predominantly found in
oligotrophic and acidic lakes. They are mainly distributed in northwestern Europe. Their occurrence in Poland
is highly threatened by the increasing grade of human activity and environmental eutrophication; however, new
sites of Lobelia were discovered in the last few decades, for example, in Lake Krzywce Wielkie situated in Bory
Tucholskie National Park (BTNP), Poland. The existence of Lobelia in this lake was unexpected because Cladium
mariscus was also found in the lake. Cladium has different ecological demands and is regarded as a species
typical of calcareous habitats where calcium is found in abundance in the substrate. To explain the coexistence
of both species in Krzywce Wielkie, pollen analysis of organic sediments was performed for four short cores collected
from the littoral zone of the lake and for one long deep-water core. Additionally, macrofossil analysis was
done for all the short cores. Pollen analysis revealed the existence of Cladium from the early Holocene period up
to the present time. Pollen and seeds of Lobelia were found to be present since the beginning of the 20th century.
Development of L. dortmanna and Myriophyllum alterniflorum populations and a decrease in the number of
aquatic macrophytes in the eutrophic water indicate oligotrophication of water. This process started following
the construction of drainage canal and the consequent water level decrease. This situation can be attributed to
the abandonment of the agricultural areas adjoining the lake, which causes a decrease in the inflow of nutrients
into the lake. Development of pine forest and establishment of BTNP enabled the protection and conservation of
the surrounding catchment areas, thus restricting the potential eutrophication of the habitats.
REFERENCES (121)
1.
Appleby, P.G., Oldfield, F., 1978. The calculation of lead-210 dates assuming a constant rate of supply of unsupported 210Pb to the sediment. Catena 5, 1–8. https://doi.org/10.1016/S0341-....
2.
Bajkiewicz-Grabowska, E., 2004. Podatność jezior na eutrofizację. In: Ekosystemy wodne Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. IRS, Olsztyn, pp. 17–32.
3.
Banaś, K., Gos, K., Szmeja, J., 2012. Factors controlling vegetation structure in peatland lakes – Two conceptual models of plant zonation. Aquatic Botany 96, 42–47. https://doi.org/10.1016/j.aqua....
4.
Berglund, B.E., Ralska-Jasiewiczowa, M., 1986. Pollen analysis. In: Berglund, B.E. (ed.) Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology, pp. 455–483.
5.
Bertrin, V., Boutry, S., Dutartre, A., Lambert, E., 2013. Characeae communities in the Medoc area lakes (South-West France). Elements of ecology and distribution. Acta Botanica Gallica 160, 131–140.
6.
Beug, H.J., 2004. Leitfaden der Pollenbestimmung. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, pp. 30–42.
7.
Birks, H.H., 2000. Aquatic macrophyte vegetation development in Krakenes Lake, western Norway, during the Late-Glacial and early-Holocene. Journal of Paleolimnology 23: 7–19.
8.
Błoniarz, W., Choiński, A., Ptak, M., 2016. Batymetria jezior PN „Bory Tucholskie“. In: Choiński, A., Kochanowska, M., Marszelewski, W. (eds) Przyroda abiotyczna Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Park Narodowy „Bory Tucholskie”, Charzykowy, pp. 243–262.
9.
Bociąg, K., 2011. Ocena stanu, projekt monitoringu i działań ochronnych siedlisk przyrodniczych wód śródlądowych Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Gdańsk.
10.
Brande, A., 2008. Holocene Paleoecology of Cladium mariscus (L.) Pohl in the Spree-Havel region of Berlin and Brandenburg (Germany). Studia Limnologica et Telmatologica 2, 43–46.
11.
Bruel, R., Sabatier, P., 2020. serac: an R package for ShortlivED Radionuclide chronology of recent sediment cores. Journal of Environmental Radioactivity 225, 106449.
12.
Brzozowski, M., Kowalewski, G., Szczuciński, W., Kaczmarek, L., Pełechaty, M., 2021. Preliminary evidence of an endangered species benefiting from moderate climate warming: A paleolimnological study of the charophyte Lychnothamnus barbatus. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 31, 2673–2689. https://doi.org/10.1002/aqc.36....
13.
Buczek, A., 2005. Siedliskowe uwarunkowania, ekologia, zasoby i ochrona kłoci wiechowatej Cladium mariscus L. Pohl. w Makroregionie Lubelskim. Acta Agrophysica PAN 129, 9.
14.
Chmara, R., 2006. Wieloletnie zmiany odczynu, stężenia fosforanów i wapnia w wodzie jezior: Ostrowite, Wielkie Gacno, Zmarłe i Czarne. In: Banaszak, J., Tobolski, K. (eds) Park Narodowy Bory Tucholskie u progu nowej dekady. Wydawnictwo UKW, Bydgoszcz, pp. 49–56.
15.
Chmara, R., 2007. New sites of lobelia lakes in Poland. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią B 56, 173–180.
16.
Chmara, R., Szmeja, J., Banaś, K., 2014. Factors controlling the frequency and biomass of submerged vegetation in outwash lakes supplied with surface water or groundwater. Boreal Environment Research 19 168–180.
17.
Chmara, R., Banaś, K., Szmeja, J., 2015a. Changes in the structural and functional diversity of macrophytes communities along an acidity gradient in softwater lakes. Flora 216, 57–64. https://doi.org/10.1016/j.flor....
18.
Chmara, R., Dominik, J., Braun, M., Piątek, G., 2015b. New sites of Lobelia dortmanna (Campanulaceae) in Poland. Fragmenta Floristica and Geobotanica 22, 97–100.
19.
Czubiński, Z., 1950. Zagadnienia geobotaniczne Pomorza. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 2, 439–658.
20.
Davidson, T.A., Reid, M.A., Sayer, C.D., Chilcott, S., 2013. Palaeolimnological records of shallow lake biodiversity change: exploring the merits of single versus multi-proxy approaches. Journal of Paleolimnology 49, 431–446. https://doi.org/10.1007/s10933....
21.
Dąbska, I., 1965. Roślinność litoralu jezior lobeliowych Pojezierza Kartuskiego. Prace Komisji Biologicznej PTPN 30, 1–51.
22.
Dysarz, R., 1998. Zarys geomorfologii i typy krajobrazu naturalnego w północnej części Borów Tucholskich. In: Banaszak, J., Tobolski, K. (eds) National Park „Bory Tucholskie”. Stan poznania przyrody na tle kompleksu leśnego Bory Tucholskie. Akademia Bydgoska, Bydgoszcz, pp. 9–18.
23.
Dziuba, M.K., Herdegen-Radwan, M., Pluta, E., Wejnerowski, Ł., Szczuciński, W., Cerbin, S., 2020.Temperature increase altered Daphnia community structure in artificially heated lakes: a potential scenario for a warmer future. Scientific Reports 10, 13956. https://doi.org/10.1038/s41598....
24.
Ellenberg, H., Weber, H.E., Düll, R., Wirth, V., Werner, W., Paulissen, D., 1991. Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobotanica 18, 1–248.
25.
Farmer, A.M., 1989. Lobelia dortmanna. Biological Flora of the British Isles. Journal of Ecology 77, 1161–1173.
26.
Faegri, K., van der Pijl, L., 1979. The Principles of Pollination Ecology. Pergamon Press, Oxford.
27.
Fijałkowski, D., 1959. Kłoć wiechowata Cladium mariscus (L.) Pohl. w województwie lubelskim. Annales UMCS Sect. C 14, 343–357.
28.
Filbrandt-Czaja, A., 2009. Studia nad historią szaty roślinnej i krajobrazu Borów Tucholskich. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, pp. 1–131.
29.
Foster, I.D.L., Mighall, T.M., Proffitt, H., Walling, D.E., Owens, P.N., 2006. Post-depositional 137Cs mobility in the sediments of three shallow coastallagoons, SW England. Journal of Paleolimnology 35, 881–895. https://doi.org/10.1007/s10933....
30.
Gałka, M., 2007. Zmiany jeziorno-torfowiskowe w ujściowym odcinku Strugi Siedmiu Jezior. Prace Zakładu Biogeografii i Paleoekologii UAM In Poznań 8, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
31.
Gałka, M., Tobolski, K., 2006. Materiały do rozmieszczenia subfosylnych i współczesnych stanowisk kłoci wiechowatej Cladium mariscus (L.) w Parku Narodowym „Bory Tucholskie” In: Banaszak, J., Tobolski, K. (eds) Park Narodowy „Bory Tucholskie” u progu nowej dekady, Wyd. Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego, pp. 71–86.
32.
Gonet, S.S., Śpiewakowski, E.R., Dziamski, A., 1994. Skład chemiczny wód i właściwości osadów dennych jezior lobeliowych Zaborskiego Parku Krajobrazowego. In: Kraska, M. (ed.) Jeziora lobeliowe. Charakterystyka, funkcjonowanie i ochrona. Idee ekologiczne, 6, Sorus, Poznań, pp. 149–157.
33.
Goslar, T., Czernik, J., Goslar, E., 2004. Low-energy 14C AMS in Poznań Radiocarbon Laboratory, Poland. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 223–224, 5–11. https://doi.org/10.1016/j.nimb....
34.
Goslar, T., van der Knaap, W.O., Kamenik, Ch., van Leeuwen, J.F.N., 2009. Free-shape 14C age-depth modelling of an intensively dated modern peat profile. Journal of Quaternary Science 24, 481–499. https://doi.org/10.1002/jqs.12....
35.
Gostyńska-Jakuszewska, M., Lekavičius, A., 1994. Selected boreal and subboreal species of vascular plants in the flora of Poland and Lithuania. Part II. Fragmenta Floristica et Geobotanica 39 (1), 255–276.
36.
Grimm, E.C., 1992. Tilia and Tilia-Graph. Pollen Spreadsheet and Graphics Programs. In: 8th International Palynological Congress (President: A. Pons) Aix-en-Provence, September 6–12. Program and Abstracts, 56.
37.
Grosse-Brauckmann, G., 1964. Einige wenig beschtete Pflanzenreste in nordwestdeutschen Torfen und die Art Ihres Vorkommens. Geologisches Jahrbuch 81, Hannover, pp. 621–643.
38.
Hannon, G.E., Gaillard, M.J., 1997. The plant macrofossil record of past lake-level changes. Journal of Paleolimnology 18, 15–28.
39.
Heegaard, E., Birks, H.H., Gibson, C.E., Smith, S.J., Wolfe-Murphy, S., 2001. Species-environmental relationship of aquatic macrophytes in Northern Ireland. Aquatic Botany 70, 175–223. https://doi.org/10.1016/S0304-....
40.
Herbichowa, M., Wołejko, L., 2004. Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumi, Schoenetum nigricantis). In: Herbich, J. (ed.) Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 2, pp. 163–172.
41.
Hjelmroos-Ericsson, M., 1981. Holocene development of Lake Wielkie Gacno area, northwestern Poland. Thesis 10, University of Lund, pp. 1–101.
42.
Juggins, S., 2020. rioja: Analysis of Quaternary Science Data. R package version 0.9-26, https://cran.r-project.org/pac....
43.
Karcz, G., 2008. O stanowiskach kłoci wiechowatej Cladium mariscus (L.) w Pszczewskim Parku Krajobrazowym. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski 13(15), 121–129.
44.
Kaźmierczakowa, R., Bloch-Orłowska, J., Celka, Z., Cwener, A., Dajdok, Z., Michalska-Hejduk, Z., Pawlikowski, P., Szczęśniak E., Ziarnek, K., 2016. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.
45.
Kłosowski, S., 1986–87. Cladietum marisci (All. 1922) Zobrist 1935 w północno-wschodniej Polsce na tle warunków siedliskowych. Fragmenta Floristica et Geobotanica 31–32(1–2), 207–223.
46.
Kłosowski, S., 1994. Ekologia głównych zbiorowisk roślin wodnych z klasy Littorelletea uniflorae Br.-Bl. Et Tx. 1943 w Polsce. In: Kraska, M. (ed.) Jeziora lobeliowe. Charakterystyka, funkcjonowanie i ochrona. Sorus, Poznań, pp. 93–104.
47.
Kochanowska, M., Kochanowski, J., Tobolski, K., 2013. Preliminary information on spreading of Cladium mariscus and Lobelia dortmanna in the littoral of the Lake Krzywce Wielkie (National Park „Bory Tucholskie”). Studia Limnologica et Telmatologica, 7(1), 13–19.
48.
Kochanowski, J., Tobolski, K., 2010. A new locality of lobelia (Lobelia dortmanna L.) in Lake Krzywce Wielkie (“Bory Tucholskie” National Park). Studia Limnologica et Telmatologica 4(2), 61–64.
49.
Kornijów, R., Kowalewski, G., Sugier, P., Kaczorowska, A., Gąsiorowski, M., Woszczyk, M., 2016. Towards a more precisely defined macrophyte-dominated regime: the recent history of a shallow lake in Eastern Poland. Hydrobiologia 772, 45–62. https://doi.org/10.1007/s10750....
50.
Kowalewski, G., 2002. Granice Borów Tucholskich. In: Banaszak, J., Tobolski, K. (eds) Park Narodowy „Bory Tucholskie” na tle projektowanego rezerwatu biosfery. Homini, Charzykowy, pp. 121–138.
51.
Kowalewski, G.A., Kornijów, R., McGowan, S., Woszczyk, M., Suchora, M., Bałaga, K., Kaczorowska, A., Gąsiorowski, M., Szeroczyńska, K., Wasiłowska, A., 2013. Persistence of protected, vulnerable macrophyte species in a small, shallow eutrophic lake (eastern Poland) over the past two centuries: implications for lake management and conservation. Aquatic Botany 106, 1–13.
52.
Krajewski, Ł., 2011. Zespół Cladietum marisci w piaskowni w Dąbrowie Górniczej na tle rozmieszczenia kłoci wiechowatej Cladium mariscus w Polsce. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67(3), 276–283.
53.
Kraska, M., Piotrowicz, R., 1994. Roślinność wybranych jezior lobeliowych na tle warunków fizyczno-chemicznych ich wód. In: Kraska, M. (ed.) Jeziora lobeliowe. Charakterystyka, funkcjonowanie i ochrona. Idee ekologiczne 6, Sorus, Poznań, pp. 67–83.
54.
Kraska, M., Dąbrowska, B.B., Pełechaty, M., 1998. Vegetation and concentration of humus compounds in selected lobelian lakes ecotones. In: Radwan, S. (ed.) Fresh water ecotones. UMCS Lublin, pp. 89–98.
55.
Kraska, M., Klimaszyk, P., Piotrowicz, R., 2013. Anthropogenic changes in properties of the water and spatial structure of the vegetation of the lobelia lake Modre in the Bytów Lakeland. Oceanological and Hydrobiological Studies 42(3), 302–313. https://doi.org/10.2478/s13545....
56.
Królikowska, J., Wróbel, J., Hutorowicz, A., 2012. Flora roślin wyższych jezior PNBT. In: Matuszkiewicz, J.M. (ed.) Świat roślin i grzybów Parku Narodowego „Bory Tucholskie”, Charzykowy, pp. 248–269.
57.
Kucharczyk, M., 2000. Charakterystyka chorologiczna wybranych gatunków roślin występujących na torfowiskach węglanowych koło Chełmna. In: Łętowski, J. (ed.) Walory przyrodnicze Chełmskiego Parku Krajobrazowego i jego okolic. UMCS Lublin, pp. 67–76.
58.
Lansdown, R.V., Juffe Bignoli, D., Beentje, H.J., 2017. Cladium mariscus. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T164157A65910896. https://dx.doi.org/10.2305/IUC.... Downloaded on 14 July 2021.
59.
Latałowa, M., 1992. Man and vegetation in the pollen diagrams from Wolin Island (NW Poland). Acta Palaeobotanica 32(1), 123–149.
60.
Maiz-Tome, L., 2016. Lobelia dortmanna. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T167831A78457082. https://dx.doi.org/10.2305/IUC.... Downloaded on 14 July 2021.
61.
Marek, S., 1991. Studia nad stratygrafią torfowisk w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Prace Botaniczne, XLVII.
62.
Marszelewski, W., Prus, B., Błoniarz, W., Pestka, J., 2016. Stany wody w jeziorach PN „Bory Tucholskie“. In: Choiński, A., Kochanowska, M., Marszelewski, W. (eds) Przyroda abiotyczna Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Park Narodowy „Bory Tucholskie”, Charzykowy, pp. 263–274.
63.
Matuszkiewicz, J.M., Kozłowska, A., Solon, J., 2012. Land plant communities of National Park „Bory Tucholskie”. In: Matuszkiewicz, J. (ed.) The world of plants and mushrooms of National Park “Bory Tucholskie”, BTNP, Charzykowy, pp. 63–138.
64.
Meese, B., Morris, S., 1984. The sex life of flowers. Faber and Faber, London–Boston.
65.
Milecka, K., 2005. Historia jezior lobeliowych zachodniej części Borów Tucholskich na tle postglacjalnego rozwoju szaty leśnej. Wyd. Nauk. UAM, Poznań, pp. 1–249.
66.
Milecka, K., Obremska, M., 2002. Zawartość sporomorf Lobelia dortmanna i Isoëtes lacustris w najmłodszych warstwach osadów jeziora Nierybno. In: Banaszak, J., Tobolski, K. (ed.) Park Narodowy Bory Tucholskie na tle projektowanego rezerwatu biosfery. Park Narodowy Bory Tucholskie, Homini, Charzykowy, pp. 99–106.
67.
Milecka, K., Tobolski, K., 2015. Cladium mariscus i Lobelia dortmanna – zagadkowe współwystępowanie w jeziorze Krzywce Wielkie. Studia Limnologica et Telmatologica 9, 37–48.
68.
Milecka, K., Kupryjanowicz, M., Makohonienko, M., Nalepka, D., 2004. Quercus L. – Oak. In: Ralska-Jasiewiczowa, M., Latałowa, M., Wasylikowa, K. et al. (eds) Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 189–197.
69.
Miotk-Szpiganowicz, G., Zachowicz, J., Ralska-Jasiewiczowa, M., Nalepka, D., 2004. Corylus avellana L. – Hazel. In: Ralska-Jasiewiczowa, M., Latałowa, M., Wasylikowa, K. et al. (eds) Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 79–87.
70.
Moeller, R.E., 1978. Seasonal changes in biomass, tissue chemistry and net production of the evergreen hydrophyte Lobelia dortmanna. Canadian Journal of Botany 56, 1425–1433. https://doi.org/10.1139/b78-16....
71.
Moen, A., 1999. National Atlas of Norway: Vegetation. Norwegian Mapping Authority, Hønefoss.
72.
Mróz, W. (ed.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
73.
Namura-Ochalska, A., 2004. Nowe, godne ochrony stanowisko Cladium mariscus (Cyperaceae)w północno-wschodniej Polsce. Fragmenta Floristica Geobotanica Polonica 11, 202–206.
74.
Nienartowicz, A., 2012. History of forest of National Park „Tuchola Forest” and on adjoining areas. In: Matuszkiewicz, J. (ed.) The world of plants and mushrooms of National Park “Bory Tucholskie”, BTNP, Charzykowy, pp. 47–62.
75.
Odgaard, B.V., 1994. The Holocene vegetation history of northern West Jutland, Denmark. Opera Botanica 123, 5–171.
76.
Pawłowska, S., 1972. Charakterystyka statystyczna i elementy flory polskiej. In: Szafer, W., Zarzycki, K. (eds) Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa, pp. 129–206.
77.
Pecl, G.T., Araújo, M.B., Bell, J.D., Blanchard, J., Bonebrake, T.C., Chen, I., Clark, T.D., Colwell, R.K., Danielsen, F., Evengård, B., Falconi, L., Ferrier, S., Frusher, S., Garcia, R.A., Griffis, R.G., Hobday, A.J., Janion-Scheepers, C., Jarzyna, M.A., Jennings, S., Lenoir, J., Linnetved, H.I., Martin, V.Y., McCormack, P.C., McDonald, J., Mitchell, N.J., Mustonen, T., Pandolfi, J.M., Pettorelli, N., Popova, E., Robinson, S.A., Scheffers, B.R., Shaw, J.D., Sorte, C.J.B., Strugnell, J.M., Sunday, J.M., Tuanmu, M.N., Vergés, A., Villanueva, C., Wernberg, T., Wapstra, E., Williams, S.E., 2017. Biodiversity redistribution under climate change: Impacts on ecosystems and human well-being. Science 355, eaai9214. https://doi.org/10.1126/scienc....
78.
Pełechaty, M., Pełechata, A., Pukacz, A., 2007. Flora i roślinność ramienicowa na tle stanu trofii jezior Pojezierza Lubuskiego (środkowo-zachodnia Polska). Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, pp. 1–137.
80.
Pokorny, P., Sadlo, J., Bernardova, A., 2010. Holocene history of Cladium mariscus (L.) Pohl in the Czech Republic. Implications for species population dynamics and palaeoecology. Acta Palaeobotanica 50, 65–76.
81.
Poraj-Górska, A.I., Żarczyński, M.J., Ahrens, A., Enters, D., Weisbrodt, D., Tylmann, W., 2017. Impact of historical land use changes on lacustrine sedimentation recorded in varved sediments of Lake Jaczno, northeastern Poland. Catena 153, 182–193. https://doi.org/10.1016/j.cate....
82.
R Core Team 2020. R: A language and environment for statistical computing. R Foundation Statistical Computing, Vienna, Austria. URL https://www.R-project.org/.
83.
Ralska-Jasiewiczowa, M., Latałowa, M., Wasylikowa, K., Tobolski, K., Madeyska, E., Wright, H.E., Turner, C. (eds) 2004. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, pp. 1–444.
84.
Reimer, P.J., Austin, W.E.N., Bard, E., Bayliss, A., Blackwell, P.G., Bronk Ramsey, C., Butzin, M., Cheng, H., Edwards, R.L., Friedrich, M., Grootes, P.M., Guilderson, T.P., Hajdas, I., Heaton, T.J., Hogg, A.G., Hughen, K.A., Kromer, B., Manning, S.W., Muscheler, R., Palmer, J. G., Pearson, C., van der Plicht, J., Reimer, R.W., Richards, D.A., Scott, E.M., Southon, J.R., Turney, C.S.M., Wacker, L., Adolphi, F., Büntgen, U., Capano, M., Fahrni, S.M., Fogtmann-Schulz, A., Friedrich, R., Köhler, P., Kudsk, S., Miyake, F., Olsen, J., Reinig, F., Sakamoto, M., Sookdeo, A., Talamo, S., 2020. The IntCal20 Northern Hemisphere Radiocarbon AgeCalibration Curve (0–55 cal ka BP). Radiocarbon 62(4), 725–757. https://doi.org/10.1017/RDC.20....
85.
Ritchie, J.C., McHenry, J.R., 1990. Application of radioactive fallout cesium-137 for measuring soil erosion and sediment accumulation rates and patterns: a review. Journal of Environmental Quality 19, 215–233. https://doi.org/10.2134/jeq199....
86.
Ronowski, R.P., Banaś, K., Merdalski, M., Szmeja, J., 2020. Plant replacement trend in soft-water lakes with isoetids. Oceanological and Hydrobiological Studies 49, 157–167. https://doi.org/10.1515/ohs-20....
87.
Rothmaler, W., 1994. Exkursionsflora von Deutschalnd. Gefässpflanzen: Kritischer Band Gustav Fischer Verlag.
88.
Rørslett, B., 1991. Principal determinants of aquatic macrophyte richness in northern European lakes. Aquatic Botany 39, 173–193. https://doi.org/10.1016/0304-3....
89.
Rutkowski, L., 2004. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. PWN, Warszawa.
90.
Salmina, L., 2004. Factors influencing distribution of Cladium mariscus in Latvia. Annales Botannici Fennici 41, 367–371.
91.
Sanchez-Cabeza, J.A., Ruiz-Fernández, A.C., 2012. 210Pb sediment radiochronology: An integrated formulation and classification of dating models. Geochimica et Cosmochimica Acta 82, 183–200. https://doi.org/10.1016/j.gca.....
92.
Sand-Jensen, K., 1978. Metabolic adaptation and vertical zonation of Littorella uniflora (L.) Aschers. and Isoetes lacustris L. Aquatic Botany 4, 1–10. https://doi.org/10.1016/0304-3....
93.
Sand-Jensen, K., Borum, J., 1984. Epiphyte shading and its effect on photosynthesis and diel metabolism of Lobelia dortmanna L. the spring bloom in a Danish lake. Aquatic Botany 20, 109–119.
94.
Sawilska, A.K., Dąbrowska, B., 1995. Kłoć wiechowata Cladium mariscus (L.) Pohl. na tle różnych warunków siedliskowych jezior Sztuczne i Zdręczno w Borach Tucholskich. Zeszyty naukowe ATR, Bydgoszcz, 190, Rolnictwo 36, 29–43.
95.
Schubert, H., Blindow, I., Bueno, N.K., Casanova, M.T., Pełechaty, M., Pukacz, A., 2018. Ecology of charophytes – permanent pioneers and ecosystem engineers. Perspectives in Phycology 5, 61–74. https://doi.org/10.1127/pip/20....
96.
Sculthorpe, C.D., 1985. The Biology of Aquatic Vascular Plants. Edward Arnold (Publishers) Ltd. London.
97.
Solon, J., Matuszkiewicz, J.M., 2012. Waloryzacja szaty PNBT, In: Matuszkiewicz, J.M. (ed.) Świat roślin i grzybów Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Charzykowy.
98.
Spence, D.H.N., 1982. The zonation of plants in freshwater lakes. Advances in Ecological Research 12, 37–125. https://doi.org/10.1016/S0065-....
99.
Subba Reddi, C., Reddi, N.S., 1986. Pollen production in some anemophilous angiosperms. Grana 25, 55–61. https://doi.org/10.1080/001731....
100.
Sugita, S., Gaillard, M.J., Broström, A., 1999. Landscape openness and pollen records: a simulation approach. The Holocene 9, 409–421.
101.
Szczuciński, W., (submitted) Applications of gamma emitting isotopes (210Pb and 137Cs) for assessment of sedimentary processes – insights from studies of lake, deltaic and continental shelf deposits.
102.
Szmeja, J., 1987. The structure of a population of Lobelia dortmanna L. along a gradient of increasing depth in an oligotrophic lake. Aquatic Botany 28, 1–13.
103.
Szmeja, J., 1992. Struktura, organizacja przestrzenna i demografia populacji isoetydów. Studium ekologiczne roślin podwodnych. UG, Gdańsk, pp. 1–129.
104.
Szmeja, J., 1997. Specyfika i zagrożenia jezior lobeliowych. In: Fałtynowicz, W., Latałowa, M., Szmeja, J. (eds) Dynamika i ochrona roślinności Pomorza. Materiały z sympozjum 28–30 września 1995. Bogucki Wyd. Nauk. Gdańsk-Poznań, pp. 83–90.
105.
Szmeja, J., 1998. Geneza, specyfika i zagrożenia jezior pomorskich. In: Herbich, J., Herbich, M. (ed.) Szata roślinna Pomorza. Zróżnicowanie, dynamika, zagrożenia, ochrona. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 223–230.
106.
Szmeja, J., 2014a. Lobelia dortmanna L. Lobelia jeziorna. In: Kaźmierczakowa, R., Zarzycki, K., Mirek, Z. (eds) Polish Red Book of Plants. Polish Academy of Sciences, Kraków, pp. 506–507.
107.
Szmeja, J. 2014b. Isoëtes lacustris L. Poryblin jeziorny. In: Kaźmierczakowa, R., Zarzycki, K., Mirek, Z. (eds) Polish Red Book of Plants. Polish Academy of Sciences, Kraków, pp. 34–36.
108.
Szmeja, J., Bociąg, K., 2004. The disintegration of populations of underwater plants in soft water lakes enriched with acidic organic matter. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 73, 165–173. https://doi.org/10.5586/asbp.2....
109.
Szmeja, J., Bociąg, K., Banaś, K., 1998. Specyfika jezior lobeliowych w krajobrazie sandrowym Borów Tucholskich. In: Banaszak, J., Tobolski, K. (eds) Bory Tucholskie National Park. Stan poznania przyrody na tle kompleksu leśnego Bory Tucholskie. Akademia Bydgoska, Bydgoszcz, 171–191.
110.
Tobolski, K., 1998. Stan poznania historii lasów, jezior i torfowisk Borów Tucholskich. In: Banaszak, J., Tobolski, K. (eds) Bory Tucholskie National Park. Stan poznania przyrody na tle kompleksu leśnego Bory Tucholskie. Akademia Bydgoska, Bydgoszcz, pp. 19–48.
111.
Tobolski, K., 2003. Predyspozycje kontynentalne Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej widziane przez Zygmunta Czubińskiego. In: Banaszak, J. (ed.) Stepowienie Wielkopolski. AB, Bydgoszcz, pp. 43–56.
112.
Tobolski, K., 2006. Torfowiska Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Wydawnictwo BTPN, Charzykowy, pp. 1–174.
113.
Tobolski, K., Gałka, M., 2008. Kopalne stanowisko kłoci wiechowatej (Cladium mariscus) w dolinie Brdy przy ujściu do jeziora Witoczno (Zaborski Park Krajobrazowy). Studia Limnologica et Telmatologica 2(1), 27–32.
114.
Towpasz, K., Stachurska-Swakoń, A., 2009. Nowe stanowisko Cladium mariscus (Cyperaceae) w Polsce. Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica 16(1), 183–185.
115.
Walker, M.J.C., Berkelhammer, M., Bj€orck, S., Cwynar, L.C., Fisher, D.A., Long, A.J., Lowe, J.J., Newnham, R.N., Rasmussen, N.O., Weiss, H., 2012. Formal subdivision of the Holocene Series/Epoch: a discussion paper by a working group of INTIMATE (integration of ice-core, marine and terrestrial records) and the subcommission on quaternary stratigraphy (international commission on stratigraphy). Journal of Quaternary Science 27, 649–659. https://doi.org/10.18814/epiiu....
116.
Woszczyk, M., Poręba, G., Malinowski, Ł., 2017. 210Pb, 137Cs and 7Be in the sediments of coastal lakes on the Polish coast: Implications for sedimentary processes. Journal of Environmental Radioactivity 169–170, 174–185. https://doi.org/10.1016/j.jenv....
118.
Wróbel, J., Hutorowicz, A. 2012. Flora of vascular plants of lakes in NPBT. In: Matuszkiewicz, J. (ed.) The world of plants and mushrooms of National Park “Bory Tucholskie”, BTNP, Charzykowy, pp. 248–269.
119.
Zarzycki, K., Szeląg, Z., 2006. Red list of the vascular plants in Poland. Instytut Botaniki W. Szafera, PAN, Kraków, pp. 1–14.
120.
Zarzycki, K., Trzcińska-Tacik, H., Różański, W., Szeląg, Z., Wołek, J., Korzeniak, U., 2002. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Różnorodność biologiczna Polski, vol. 2. Instytut Botaniki W. Szafera, PAN, Kraków, pp. 1–183.
121.
Zdanowski, B., 2004. Ogólna charakterystyka ekosystemów wodnych Parku Narodowego „Bory Tucholskie” In: Zdanowski, B., Hutorowicz, A., Białokoz, W. (eds) Ekosystemy wodne Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. IRS, Olsztyn, pp. 7–14.
Share
RELATED ARTICLE
We process personal data collected when visiting the website. The function of obtaining information about users and their behavior is carried out by voluntarily entered information in forms and saving cookies in end devices. Data, including cookies, are used to provide services, improve the user experience and to analyze the traffic in accordance with the Privacy policy. Data are also collected and processed by Google Analytics tool (more).
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.